Xã Hội Đông Nam Bộ Từ Khởi Thủy Đến Đầu Thế Kỷ XXI - Huỳnh Ngọc Đáng

Đây là một thế giới của đồi gò, rừng rậm, đất đỏ ba-zan; của những nhánh sông có thượng lưu nước ngập tràn bờ vào mùa mưa; của vùng bờ biển Mô Xoài - Bà Rịa và Cần Giờ chỉ phát triển thành cảng buôn bán nội vùng, chưa từng là cảng thị giao thương quốc tế nổi tiếng như Óc Eo.

Tự nhiên và môi trường sinh thái đó chi phối mạnh mẽ lịch sử, văn hóa của con người địa phương. Nơi đây từ xa xưa là nơi sinh sống của các dân tộc bản địa, chủ nhân của văn hóa Đồng Nai, nền văn hóa cùng thời và có độ sáng rực rỡ tương đương với Sa Huỳnh, Đông Sơn; nó từng là một thế giới có phần biệt lập với bên ngoài, nơi ít chịu ảnh hưởng của cả Phù Nam và Chân Lạp. Mặt khác đây cũng là một vùng đệm giữa Chân Lạp và Champa. Đến thời thực dân, đây là vùng được người Pháp ưu tiên phát triển trong cả hai cuộc khai thác thuộc địa, tạo ra những chuyển biến kinh tế - xã hội sâu sắc so với cả nước. Sau đó nơi này trở thành một trong những vùng trọng điểm ác liệt của chiến tranh Việt Nam và là Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam của Việt Nam hậu chiến, nơi từng là cái nôi của công cuộc Đổi mới và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Nói chung, Đông Nam Bộ không sẵn của trời cho để con người tận hưởng. Thiên nhiên, sinh thái ở Đông Nam Bộ không quá khắc nghiệt nhưng cũng không hề hào phóng.