Ni Tổ Theravāda Việt Nam (Song ngữ Anh-Việt) - TS. Kim Lan (Thích Nữ Mỹ Thúy)

Cuốn sách ghi chép cuộc đời của Sư bà trưởng Diệu Đáng (1924-1994), có thế danh là Lê Thị Tư, tên Pāḷi là Vissutañāṇī (nghĩa là người có trí tuệ lẫy lừng); thường được gọi là “Sư bà” hay “Bà trưởng”.

Sư bà trưởng Diệu Đáng, vị nữ tu Theravāda đầu tiên của nước Việt đã để lại cho đạo Phật một tấm gương hoằng pháp thầm lặng. Sư bà trưởng là bậc thầy đặc biệt lãnh đạo hội chúng bằng pháp tu tập, chứ không dùng quyền lực. Những đức hạnh khiêm nhường, khiêm hạ, ít nói, thinh lặng phụng sự Tam Bảo của Sư bà trưởng đã toát lên sự hoàn hảo về Tâm - Đức - Hạnh của một bậc xuất gia. Sư bà trưởng Diệu Đáng thật sự xứng danh là vị Ni Tổ nữ tu Theravāda tại Việt Nam cao đẹp song toàn về thân giáo và khẩu giáo, đúng với tinh thần “học để tu” của một bậc xuất gia nguyên thủy chơn chánh.

Sư bà trưởng Diệu Đáng là nữ tu Việt Nam đầu tiên xuất gia tu học theo truyền thống Nam truyền (Theravāda) và được tôn kính như vị Ni Tổ đã góp phần không nhỏ vào quá trình hình thành và phát triển Phật giáo Theravāda tại Việt Nam.

Trích đoạn sách:

Sư bà trưởng có thế danh là Lê Thị Tư, tên Pāḷi là Vissutañāṇī (nghĩa là người có trí tuệ lẫy lừng); thường được gọi là “Sư bà” hay “Bà trưởng”. Sư bà trưởng được sinh ra trong một gia đình trung lưu trí thức, là người con gái thứ tư của cụ ông Lê Văn Giảng (1893-1981) và cụ bà Võ Thị Nhung. Lúc sinh thời, cụ ông là một vị bác sĩ thú y lập nghiệp tại Nam Vang (Campuchia). Sư bà trưởng được sinh ra và lớn lên tại Campuchia trong thời kỳ Pháp thuộc nên Sư bà trưởng thông thạo cả ba ngôn ngữ: Việt, Khmer và Pháp. Cuộc sống hằng ngày xứ sở chùa tháp đã gắn liền với tuổi thơ Sư bà trưởng từ hình ảnh chư Tăng tu học, đi trì bình khất thực Sư Tổ Hộ Tông cho Sư bà trưởng chiêm bái xá lợi Phật, tại chùa Bửu Long năm 1970đến lời kinh tiếng kệ Pāḷi vang vọng mỗi sáng chiều.

Trong văn hóa Campuchia thì chuyện xuất gia tu học chỉ dành riêng cho nam giới. Phụ nữ thường chỉ đến chùa cúng dường, nghe pháp, tu hành theo hạnh của người cư sĩ hộ trì chư Tăng. Khi về già, các bà thường “xuất gia” theo hình thức cạo đầu, mặc áo trắng, quấn sa-rông đen, thọ trì giới

Bát quan trai, sáng vào chùa tu tập theo thời khóa, chiều tối về lại tư gia. Do đó, dù lớn lên trong môi trường đầy hương vị đạo Ni Tổ Theravāda Việt Nam pháp và có lòng tịnh tín nơi Tam Bảo, Sư bà trưởng lúc đó cũng như bao người phụ nữ khác, chưa một lần nghĩ đến chuyện xuống tóc xuất gia.

Thế nhưng… Trong cuộc đời này, khó có thể nhìn thấy trước được phước duyên mỗi người ngày sau sẽ ra sao. Năm 1941, vào một ngày nọ, thân phụ Sư bà trưởng, tức là cụ ông Lê Văn Giảng, đã xuất gia thành vị Tỳ khưu Theravāda có đạo hiệu là Hộ Tông và sau này cụ trở thành vị Tăng thống (Sangha Nāyaka) đầu tiên của Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam. Sư Tổ họp các con trong gia đình lại hỏi: “Có ai muốn tu theo không?”

Trong bối cảnh ấy, tâm hồn Sư bà trưởng tựa hồ như cây đang chờ ngày ra hoa, Sư bà trưởng đã không chút phân vân do dự, liền trả lời: “Dạ muốn”. Thế là sau hôm đó, Ngài Hộ Tông xuất gia năm 1940 và trở thành Tăng thống năm 1957. Thời điểm ngài hỏi ý các con trong gia đình về chuyện đi tu theo ngài thì lúc đó ngài chưa phải Tăng thống, ngài là nhà sư mới xuất gia,cô nữ sinh 17 tuổi trở thành vị sư nữ tại chùa Sùng Phước, Nam Vang. Từ đó, người con gái mang tên Lê Thị Tư có pháp danh Diệu Đáng, đã hiển nhiên trở thành vị sư nữ đầu tiên trong lịch sử Phật giáo Theravāda Việt Nam. Vào những năm đầu khi người Việt mới biết đến Phật giáo Theravāda, phần lớn đệ tử xuất gia theo hệ phái này là nam giới, duy chỉ có Sư bà trưởng Diệu Đáng là người nữ đầu tiên thế phát xuất gia trong buổi sơ khai này.

Quyết định xuất gia của Sư bà trưởng lúc đó chỉ đơn thuần để phụng dưỡng, báo hiếu cho thân phụ nhưng sau khi cất bước vào hành trình thì hoàn toàn khác, Người không chỉ tận tụy chăm sóc cho Sư Tổ mà còn miệt mài đèn sách, học hỏi kinh luật từ các vị trưởng lão thời bấy giờ. Sư bà trưởng vốn tính siêng năng, cần mẫn nên Người luôn tự rèn luyện bản thân mình, không bỏ lỡ một cơ hội nào trong việc học tập và hành trì giáo pháp.

Mục lục:

Sư bà Trưởng Diệu Đáng

Ni Tổ nữ tu Theravāda Việt Nam

Tuổi thơ tại Campuchia và những ngày đầu xuất gia

Theo chân Sư Tổ Hoằng Đạo trên đất Việt

Thành công tu học tại Miến Điện

Hồi hương – tiếp tục con đường lợi tha

Thiền định nơi đất Thái – vân du hoằng đạo

Từ chối dù được thỉnh mời giảng dạy

Vi Diệu Pháp

Ven.Nun Dieu Dang (Vissutañāī therī)

The first theravāda nun in Vietnam

Her youth life

Her religious life in the first period

Her success in Myanmar

Her mission in Vietnam

Her meditation practice

in Thailand & her wandering

in Vietnam

The purpose of her study dhamma

Her passing away